Bugünkü bitkimiz Nane ve Hibiscus. Tazeliğin kaynağı nanenin kendine özgü kokusu, Nane yağının aktif maddesi Mentolun ise mide rahatlatıcı ve sindirimi kolaylaştırıcı bir özelliği vardır. Birçok faydası olan Nane ve Hibiscus yazısını Prof. Dr. Ruhsar Yanmaz hazırladı.
Nane deyince akla tazelik gelir.
Tazeliğin kaynağı nanenin kendine özgü kokusu.
Kokunun kaynağı nane yağının aktif maddesi Mentol.
Mentol mide rahatlatıcı ve sindirimi kolaylaştırıcı.
Mentol sindirimde rol alan enzimleri aktif hale geçiriyor ve besin maddelerinin kolayca alınmasını sağlıyor.
Nane, mide bulantısını tedavi etmek için mükemmel bir çare. Bu nedenle mide bulantılarına karşı “Her sabah birkaç yaprak yemek ya da biraz nane yaprağı koklamak iyi gelir.
Mide bulantılarına karşı geleneksel olarak kullandığımız nane-limon çayını da unutmayalım.
Astım hastaları veya nefes sorunu yaşayanlarda nefes açıcı. Burun, boğaz, bronşlar ve akciğeri açıcı, iltihap giderici özelliği var. Nane, kortizol seviyelerini düzenleyen ve vücudun strese karşı doğal direncini artıran adaptojenik özelliklere sahiptir.
Araştırmalara göre, beyinde depresyonu yenmeye yardımcı olabilecek az miktarda serotonin salınmasına da yardımcı oluyor.
Baş ağrısını giderici özelliği var. Nane yağının şakaklara sürülmesi veya koklanması etkili oluyor.
Nefes tazeleyici özelliği ile diş macunlarında etkili madde olarak kullanılıyor.
Metabolizmayı hızlandırıp, kilo kaybını sağlıyor.
Nane, güçlü ve ferahlatıcı kokusu ile stresi yenmeye ve zihni canlandırmaya yardımcı olabilen aromaterapik özellikleri olan bir bitkidir.
Nane, güçlü iltihap giderici ve antibakteriyel özellikleri nedeniyle yüz ve vücuttaki sivilce ve sivilcelerin tedavisi için çok uzun yıllardan beri kullanılıyor. Bunda nane yapraklarındaki yüksek orandaki salisilik asitin etkisi var.
Naneden elde edilen su, etkili bir cilt temizleyicisidir. Bu nedenle kozmetik sektörünün ana ürünlerinden birdir. Ezilmiş nane yaprakları ve balı karıştırıp, cildinize uygulayın, 20 dakika sonra ılık suyla yıkayın. Farkı göreceksiniz.
Çayınıza nane ekleyebilir, bir buharlaştırıcıda nane özü kullanabilir veya anında rahatlamak için banyo suyuna nane yağı veya yapraklarını katabilirsiniz. Nanedeki mentolden yararlanmak için çay yaparken 500 ml kaynayan suya 30 mg nane katıp, 10 dakika bekletmeniz gerekir.
Ülkemiz nane türleri yönünden zengin. Yemeklerde tatlandırıcı olarak yaygın olarak bahçe nanesi kullanılır. Ancak yağ üretiminde mentol oranı yüksek olan türler tercih edilir. Bu nanelerin tatları acıdır. Sanayide kullanıma uygundur.
Nane çok yıllık, çoğaltılması kolay bir bitkidir. 1-2 yaprak taşıyan dallarını bir saksıya dikip, aşırı güneş almayan, ama ışık alan bir yerde suyuna da dikkat ederek ki suyu sever, balkonlarınızda bile yetiştirebilirsiniz.
Şekil 1. Su nanesi ve bahçe nanesi
HİBİSCUS (Hibiscussabdariffa)
Hibiscusbamya, pamuk, gül hatmi, Japon veya Çin gülü ile aynı familya içinde bulunan, kırmızı-bordo renkli çiçek tomurcukları soğuk ya da sıcak bitki çayı üretiminde ve gıda endüstrisinde renk maddesi olarak kullanılan bir bitki. Çay yapımında kullanılan türün adı Hibiscussabdariffa’dır. Ülkemizde hibiscus olarak adlandırılsa da sebze olarak tüketilen bamya ile bir ilişkisi yok.
Hibiscusun bitkisi, yaprakları, çiçek tomurcukları ve çiçekleri yenilebilir özellikte.Bu nedenle çay yapımı yanında soslarda, reçellerde renklendirici olarak da kullanılıyor..
Yapılan araştırmalarda bitki özütlerinin antibakteriyel, antioksidan, idrar yolları koruyucu, idrar söktürücü (diüretik), anti-kolesterol, anti-diyabetik ve yüksek tansiyona karşı etkili olduğu ortaya konulmuştur Bu etkilerin ortaya çıkışında hibiscusun antioksidan aktivitesinin yüksekliği ve doğrudan damarları gevşetici etkisinin olması etkili. Ayrıca bünyesinde bulunanfenolik asitler (özellikle protokatekuik asit), organik asitler (hidroksisitrik asit ve hibiscus asit) ve antosiyaninler (delphinidin-3-sambubioside ve cyanidin-3-sambubioside) de bu etkilerin ortaya çıkışında etkili.
Şekil 2. Hibiscus bitkisinin çiçek tomurcuğu, bitkisi ve çiçeği
Çizelge 1. Nane türleri, uçucu bileşikleri, etkileri ve nane çayı olarak hazırlanışı
· İçeriğinde yüksek miktarda C vitamini bulunan hibiskus çayı, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. Bu nedenle kış çayı olarak çok fazla tüketilir.
· Bağırsak hareketlerinin arttırılmasına destek olarak sindirim sisteminin düzenli çalışmasını katkı sağlar.
· Hibiskus çayı, karbonhidrat emilimini yavaşlatma etkileri gösterir. Böylece kan şekerinin dengelenmesine büyük katlı sağlar. Bu sayede hibiskus çayı kilo vermeye yardımcı olur.
· Grip, nezle, soğuk algınlığı gibi hastalıklarda iyileşmeye yardımcı olur.
· İçerdiği antioksidanlar sayesinde vücut direncini arttırıcı etkilere sahiptir. Bu sayede vücudu hastalıklara karşı korumaya yardımcı olur.
· Sindirim sisteminin çalışmasına yardımcı olur. Gaz sancısı, hazımsızlık gibi sorunları azaltıcı etkilere sahiptir.
· Kadınlarda sık yaşanan regl sancısı, hormonal bozukluklar, ağrı ve kramp gibi durumlar yatıştırabilir.
· Antibakteriyel özelliği sayesinde vücudun içten temizlenmesine katkı sağlayarak cildin güzelleşmesine destek olur.
· · Havç yağı: Havuç kazık köklü, iki yıllık, otsu bir kültür bitkisidir. Yapraklar parçalı, yumuşak ve tüylü. Çiçekler beyaz ve pembe renkli, birçoğu bir aradadır. Meyve uzunca yumurta biçiminde, 2-4 mm uzunlukta, kostaların üzeri dikenlidir. İçinde A, B1, B16, C, D vitaminleri, potasyum, alfapinen, betapinen, gama-terpinen, limonen, kamfen, mirsen, beta bisabolen, geranil asetat, karotenoid ve betakaroten barındırır. Haricen masaj şeklinde uygulanır.
Prof. Dr. Ruhsar YANMAZ
A.Ü. Z. F. Bahçe Bitkileri Bölümü
Yoruma kapalı.